Yalan Haber ve Haber Teyit-Doğrulama Siteleri
Yalan haber ya da asparagas, hiçbir gerçekliği olmayan uydurma haberleri ifade eder.
Her çevrimiçi olduğunuzda, resimler, makaleler, bağlantılar ve videolar tarafından bombardımana tutulursunuz. Ne yazık ki, bu paylaşılanların hepsi doğru değildir.
Bazen kendi sitelerinde başka bir habere veya reklama tıklamanızı isterler, bazen de siyasi nedenlerle insanları üzmek isterler. Bu günlerde bilgi paylaşmak çok kolay. Bu hikayeler hızla yayılıyor ve sonuç… yalan haberler.
Bir dizi sahte haber var: İnsanların kolayca tanıyabileceği çılgın hikayelerden daha incelikli yanlış bilgi türlerine kadar. Medya çalışmaları ve çevrimiçi psikoloji uzmanları, sahte haber olgusunu inceliyor; bu ipuçlarını okuyun ve kanmayın.
Kaynağı Kontrol Edin
Haberin geldiği web sitesine bakın. Gerçek görünüyor mu? Metin iyi yazılmış mı? Çeşitli başka içerikler var mı yoksa sadece bir içerik mi? Sahte haber siteleri genellikle kulağa gerçek gazeteler gibi gelen, ancak diğer konular hakkında çok fazla gerçek içerik içermeyen adresler kullanır. Emin değilseniz “Hakkında” sayfasını tıklayın ve kuruluşun net bir açıklamasını arayın.
Sahte Fotoğraflara Dikkat Edin
Birçok sahte haber, Photoshop’lanmış veya alakasız bir siteden alınmış resimler kullanır. Bazen bir resme yakından bakarsanız, değişip değişmediğini görebilirsiniz. Veya Google Görsel Arama gibi bir araç kullanın. Aynı görüntünün başka bağlamlarda kullanılıp kullanılmadığını size gösterecektir.
Haberin Başka Yerlerde Olup Olmadığını Kontrol Edin
Okuduğunuz haberin bildiğiniz ve güvendiğiniz başka haber sitelerinde olup olmadığına bakın. Başka birçok sitede bulursanız, çoğu büyük haber kuruluşu bir haber yayınlamadan önce kaynaklarını kontrol etmeye çalıştığından, muhtemelen sahte değildir (bazı istisnalar olsa da).
Diğer Yalan İşaretleri
Sahte haberlerin kullandığı başka teknikler de var. Bunlar, TÜMÜ BÜYÜK HARF kullanmayı ve bir bağlantıya tıkladığınızda açılan çok sayıda reklamı içerir.
Ayrıca, hikayenin size nasıl hissettirdiğini düşünün. Haber sizi kızdırıyorsa, muhtemelen sizi kızdırmak için tasarlanmıştır.
Çevrimiçi haberlerle ilgili bu şeyleri biliyorsanız ve bunları günlük yaşamınızda uygulayabiliyorsanız, o zaman ne okuyacağınızı, neye inanacağınızı ve en önemlisi ne paylaşacağınızı kontrol edebilirsiniz.
Sahte olduğunu bildiğiniz bir haber bulursanız, en önemli tavsiye şudur: Paylaşmayın!
Sosyal Medyada Bir Haberin Gerçek Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?
Resimler: Resimdeki ipuçlarını arayın ve nereden geldiğini bulmak için tersine resim araması yapın. Google’da görseli aratın. Eski bir görsel kullanılmışsa ortaya çıkacaktır.
Video: Eylemi kare kare görmek için bir video kontrol aracı kullanın, burada pek doğru görünmeyen her şeyi tespit edebilirsiniz.
Ayrıca şunlara da bakabilirsiniz:
Kaynak – haberi kim yayınladı? Neden paylaştıklarını öğrenmek için önceki gönderilerine ve özgeçmişlerine veya ‘hakkında’ bölümüne göz atın.
Takipçiler – kaç takipçileri var ve bunlar kim? Bu size haberleri yayınlayan kişi veya sayfa hakkında çok şey söyleyebilir.
Doğrulama – mavi tikleri var mı? Birçok sosyal platform bunu doğrulanmış hesapları göstermek için kullanır, bu da onların gerçek ve büyük olasılıkla güvenilir oldukları anlamına gelir.
Yanıt – diğer insanlar ne diyor? Yanıtlar, yorumlar veya trend olan gönderiler, haberlerin farklı yönlerini gösterebilir.
Tina Daheley
Kaynaklar
- https://learnenglish.britishcouncil.org/skills/reading/intermediate-b1/how-to-spot-fake-news
- https://www.bbc.co.uk/bitesize/articles/z7s992p
