Fred E. Fiedler’in liderlik etkinliğine ilişkin durumsallık teorisi, çok çeşitli grup etkinliği çalışmalarına dayanıyordu ve liderlik ile örgütsel performans arasındaki ilişkiye odaklandı. Bu, Fiedler tarafından verilen en eski duruma bağlı liderlik teorilerinden biridir. Ona göre, bir örgüt liderlik yoluyla grup etkinliğini sağlamaya çalışıyorsa, o zaman lideri altta yatan bir özelliğe göre değerlendirmeye, liderin karşılaştığı durumu değerlendirmeye ve ikisi arasında uygun bir eşleşme kurmaya ihtiyaç vardır.
Liderin tutumlarını değerlendirmek için Fiedler, liderlere birlikte çalışmayı en az sevdikleri kişinin sorulduğu ‘en az tercih edilen iş arkadaşı’ (LPC) ölçeğini geliştirdi. Ölçek, bir liderin başkalarına karşı altta yatan eğilimini yansıtmak için kullanılan 16 maddeden oluşan bir ankettir. LPC ölçeğindeki maddeler hoş/nahoş, arkadaş canlısı/düşmanca olmayan, reddeden/kabul eden, hevessiz/coşkulu, gergin/rahat, soğuk/sıcak, yardımsever/sinir bozucu, işbirlikçi/işbirliği yapmayan, destekleyici/düşmanca, kavgacı/uyumlu, verimli/verimsizdir. , kasvetli/neşeli, mesafeli/yakın, sıkıcı/ilginç, kendinden emin/tereddütlü, açık/korumalı. Ölçekteki her bir maddeye bir ile sekiz puan arasında tek bir sıralama verilir ve sekiz puan en uygun derecelendirmeyi gösterir.
Fiedler, LPC puanı yüksek olan liderlerin ilişki odaklı , düşük puanlı liderlerin ise görev odaklı olduğunu belirtir. Yüksek LPC puanına sahip liderler, kişilerarası ilişkilerden en fazla tatmini elde ettiler ve bu nedenle en az tercih ettikleri iş arkadaşlarını oldukça olumlu terimlerle değerlendirdiler. Bu liderler, görevin yerine getirilmesini ancak ilişki ihtiyacı iyi bir şekilde tatmin edildikten sonra düşünürler.
Öte yandan, düşük LPC puanlı liderler, görevin performansından ve hedeflere ulaşılmasından memnuniyet elde ettiler ve bu liderler, ancak görevler tamamlandıktan sonra, iyi sosyal ve kişilerarası ilişkiler kurmaya çalışırlar.
Fiedler’e göre, bir liderin davranışı, liderlik durumunun elverişliliğine bağlıdır. Bir durumun bir lider için ne kadar elverişli olduğunu belirlemek için üç faktör birlikte çalışır. Bunlar:
Bu üç değişkenin yardımıyla, Fiedler tarafından grup görevi durumlarının sekiz kombinasyonu oluşturulmuştur. Bu kombinasyonlar liderin tarzını belirlemek için kullanıldı.
Liderin etkililiği, liderin davranış tarzının etkileşimi ve durumsal özelliklerin olumluluğu ile belirlenir. En uygun durum, lider-üye ilişkilerinin iyi olduğu, görevin oldukça yapılandırılmış olduğu ve liderin güçlü bir konum gücüne sahip olduğu durumdur.
Durumsallık modeli üzerine yapılan araştırmalar, göreve yönelik liderlerin oldukça olumlu (1, 2, 3) ve oldukça elverişsiz durumlarda (7, 8) daha etkili olduğunu, ilişki odaklı liderlerin ise orta derecede elverişli durumlarda (4) daha etkili olduğunu göstermiştir. , 5, 6).
Fiedler ayrıca liderlerin farklı durumlarda farklı davranabileceğini öne sürdü. İlişki yönelimli liderler genellikle oldukça olumlu durumlarda görev yönelimli davranışlar sergilerken, olumsuz orta elverişli durumlar altında ilişki yönelimli davranışlar sergilerler.
Benzer şekilde, görev yönelimli liderler genellikle elverişsiz ya da ara elverişli durumlarda görev yönelimli, olumlu durumlarda ise ilişki yönelimli davranışlar sergilerler.
