Balon, piyasa değerinin, özellikle varlıkların fiyatının hızla artmasıyla karakterize edilen ekonomik bir döngüdür. Bu hızlı enflasyonu, değerde hızlı bir düşüş veya bazen “çarpışma” veya “balon patlaması” olarak adlandırılan bir daralma izler.
Tipik olarak, coşkulu piyasa davranışı tarafından yönlendirilen varlık fiyatlarındaki artış bir balon yaratır. Bir balon sırasında, varlıklar tipik olarak varlığın gerçek değerini büyük ölçüde aşan bir fiyatta veya bir fiyat aralığında işlem görür (fiyat, varlığın temelleriyle aynı hizada değildir).
Balonların nedeni ekonomistler tarafından tartışılıyor; hatta bazı iktisatçılar balonların meydana geldiği konusunda hemfikir değiller (varlık fiyatlarının sıklıkla gerçek değerlerinden saptığı temelinde). Bununla birlikte, balonlar genellikle yalnızca fiyatlarda büyük bir düşüş meydana geldikten sonra geriye dönük olarak tanımlanır ve incelenir.
1:18
kabarcık
Bir Balon Nasıl Çalışır?
Bir malın fiyatı, o malın gerçek değerinin çok üstüne çıktığında ekonomik bir balon oluşur. Balonlar tipik olarak yatırımcı davranışındaki bir değişikliğe atfedilir, ancak davranıştaki bu değişikliğe neyin sebep olduğu tartışılır.
Hisse senedi piyasalarında ve ekonomilerde yaşanan balonlar, kaynakların hızlı büyüme alanlarına kaydırılmasına neden oluyor. Bir balonun sonunda kaynaklar yeniden hareket ederek fiyatların düşmesine neden olur.
Japon ekonomisi, 1980’lerde ülke bankalarının kısmen serbestleştirilmesinden sonra bir balon yaşadı. Bu da emlak ve hisse senedi fiyatlarında büyük bir artışa neden oldu. Nokta-com balonu olarak da adlandırılan dot-com patlaması, 1990’ların sonlarında bir borsa balonuydu. İnternetle ilgili şirketlerde aşırı spekülasyon ile karakterize edildi. Dot-com patlaması sırasında, insanlar teknoloji hisselerini yüksek fiyatlardan satın aldılar – onları daha yüksek bir fiyata satabileceklerine inandılar – ta ki güven kaybolana ve büyük bir piyasa düzeltmesi meydana gelene kadar.
Temel Çıkarımlar
Balon, piyasa değerinin, özellikle varlıkların fiyatının hızla artmasıyla karakterize edilen ekonomik bir döngüdür.
Bu hızlı enflasyonu, değerde hızlı bir düşüş veya bazen “çarpışma” veya “balon patlaması” olarak adlandırılan bir daralma izler.
Balonlar tipik olarak yatırımcı davranışındaki bir değişikliğe atfedilir, ancak davranıştaki bu değişikliğe neyin sebep olduğu tartışılır.
Amerikalı iktisatçı Hyman P. Minsky’nin araştırması, finansal istikrarsızlığın gelişimini açıklamaya yardımcı olur ve finansal krizlerin özelliklerine ilişkin bir açıklama sağlar. Araştırması sayesinde Minsky, tipik bir kredi döngüsünde beş aşama belirledi. Teorileri onlarca yıl boyunca büyük ölçüde gözden kaçmış olsa da, 2008’deki yüksek faizli ipotek krizi, aynı zamanda bir balonun bazı modellerini açıklamaya da yardımcı olan formüllerine olan ilgiyi tazeledi.
Yer değiştirme
Bu aşama, yatırımcılar yeni bir ürün veya teknoloji veya tarihsel olarak düşük faiz oranları gibi yeni bir paradigmayı fark etmeye başladıklarında gerçekleşir. Bu temelde dikkatlerini çeken herhangi bir şey olabilir.
Boom
Fiyatlar yükselmeye başlar. Ardından, piyasaya daha fazla yatırımcı girdikçe daha da fazla ivme kazanıyorlar. Bu, bom için sahneyi hazırlar. Daha da fazla insanın varlık satın almaya başlamasına neden olan genel bir başarısızlık duygusu var.
öfori
Coşku baş gösterdiğinde ve varlık fiyatları fırladığında, yatırımcıların tedbirinin çoğunlukla pencereden dışarı atıldığı söylenebilir.
Kâr Alma
Balonun ne zaman patlayacağını anlamak kolay değil; Bir balon patladığında bir daha şişmez. Ancak erken uyarı işaretlerini tanımlayabilen herkes, pozisyonları satarak para kazanacaktır.
Panik
Varlık fiyatları yön değiştirir ve düşer (bazen yükseldikçe hızla). Yatırımcılar onları ne pahasına olursa olsun tasfiye etmek istiyor. Arz talebi aştığında varlık fiyatları düşer.
Kabarcık Örnekleri
Yakın tarih, çok önemli iki balon içerir: 1990’ların nokta-com balonu ve 2007 ile 2008 arasındaki konut balonu. modern zaman
Lale Çılgınlığı
Bir çiçeğin bütün bir ekonomiyi alt üst edebileceğini öne sürmek saçma görünse de, 1600’lerin başında Hollanda’da olan tam olarak buydu. Lale soğanı ticareti başlangıçta tesadüfen başladı. Bir botanikçi, Konstantinopolis’ten lale soğanları getirdi ve kendi bilimsel araştırması için dikti. Komşular daha sonra ampulleri çaldı ve satmaya başladı. Zenginler, daha nadir çeşitlerden bazılarını lüks bir mal olarak toplamaya başladı. Talep arttıkça ampul fiyatları da yükseldi. Nadir bulunan bazı lale türleri astronomik fiyatlara sahipti.
Ampuller, evler ve arazi de dahil olmak üzere değeri olan her şeyle takas edildi. Zirvedeyken, lale çılgınlığı öyle bir çılgınlık yaratmıştı ki, servetler bir gecede kazanıldı. Lalelerin fiili teslimat olmaksızın sözleşmeler yoluyla alınıp satıldığı bir vadeli işlem borsasının oluşturulması, spekülatif fiyatlandırmayı körükledi.
Bir satıcı, bir alıcıyla büyük bir satın alma ayarladığında ve alıcı gelmeyince balon patladı. Bu noktada fiyat artışlarının sürdürülemez olduğu ortaya çıktı. Bu, tüm Avrupa’yı saran ve herhangi bir lale soğanının değerini son fiyatının çok küçük bir kısmına indiren bir panik yarattı. Hollandalı yetkililer, sözleşme sahiplerinin sözleşme değerinin %10’u karşılığında sözleşmelerinden muaf tutulmalarına izin vererek paniği yatıştırmak için devreye girdi. Sonunda, servet hem soylular hem de meslekten olmayanlar tarafından kaybedildi.
Dot-Com Balonu
Nokta-com balonu, internet ve teknoloji tabanlı şirketlere yapılan yatırımlarla beslenen hisse senedi piyasalarındaki artışla karakterize edildi. Spekülatif yatırımların ve başlangıç şirketlerine giden aşırı risk sermayesinin bir kombinasyonundan doğdu. Yatırımcılar, 1990’larda, kârlı olacakları umuduyla internet girişimlerine para akıtmaya başladılar.
Teknolojinin gelişmesi ve internetin ticarileşmeye başlamasıyla birlikte, internet ve teknoloji sektöründeki yeni şirketler, borsada 1995 yılında başlayan yükselişi körükledi. Sonraki balon, ucuz para ve kolay sermaye ile oluştu. Bu şirketlerin çoğu zar zor kar elde etti ve hatta önemli bir ürün elde etti. Ne olursa olsun, ilk halka arzları (IPO’lar) sunabildiler. Hisse senedi fiyatları, ilgili yatırımcılar arasında bir çılgınlık yaratarak inanılmaz yüksek seviyeler gördü.
Ancak piyasa zirve yapınca yatırımcılar arasında panik başladı. Bu da borsada yaklaşık %10’luk bir kayba yol açtı. Bir zamanlar elde edilmesi kolay olan sermaye kurumaya başladı; piyasa değeri milyonları bulan şirketler çok kısa sürede değersiz hale geldi. 2001 yılı sona ererken, halka açık nokta-com şirketlerinin önemli bir kısmı iflas etmişti.
ABD Konut Balonu
ABD konut balonu, 2000’lerin ortalarında Amerika Birleşik Devletleri’nin yarısından fazlasını etkileyen bir emlak balonuydu. Kısmen dot-com balonunun sonucuydu. Piyasalar çökmeye başlayınca gayrimenkul değerleri yükselmeye başladı. Aynı zamanda, ev sahibi olma talebi neredeyse endişe verici seviyelerde artmaya başladı. Faizler düşmeye başladı. Eşzamanlı bir güç, borç verenler açısından hoşgörülü bir yaklaşımdı; bu, neredeyse herkesin ev sahibi olabileceği anlamına geliyordu.
Bankalar borçlanma şartlarını azalttı ve faiz oranlarını düşürmeye başladı. Ayarlanabilir oranlı ipotekler (ARM’ler), düşük başlangıç oranları ve üç ila beş yıl içinde yeniden finansman seçenekleri ile favori haline geldi. Pek çok insan ev satın almaya başladı ve bazı insanlar kar için onları çevirdi. Ancak borsa tekrar yükselmeye başlayınca faiz oranları da yükselmeye başladı. ARM’li ev sahipleri için ipotekleri daha yüksek oranlarda yeniden finanse edilmeye başlandı. Bu evlerin değeri, ipoteğe dayalı menkul kıymetlerde (MBS’ler) satışları tetikleyen bir düşüş yaşadı. Bu, sonunda milyonlarca dolarlık ipotek temerrüdüyle sonuçlanan bir ortama yol açtı.
