Coğrafya Nedir? Tanımı
Coğrafya, insan-yer ilişkisini neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen bilim dalıdır. Coğrafya temel olarak disiplinlerarasıdır; doğa bilimlerinden, sosyal bilimlerden ve beşeri bilimlerden yararlanır.
Kavramsal Yapısı
Coğrafi düşünce, şu üç tamamlayıcı kavramdan hareketle bilgi ve anlayış geliştirir:
- Birincisi yer kavramıdır. Coğrafyacılar, yerlerin ne anlama geldiğini, insanların yerleri nasıl şekillendirdiğini ve yerlerin hayatımızı nasıl şekillendirdiğini araştırır. Bu, coğrafyanın birçok alanını, yerellikler, şehirler, bölgeler, ülkeler ve kıtaların özelliklerini ve ilişkilerini anlamak için bütüncül bir yaklaşımla bir araya getirir.
- İkinci kavram çevredir. Coğrafyacılar karasal, deniz ve atmosferik sistemleri kapsayan biyofiziksel ortamları araştırır. Bu incelemeler arasında çevresel değişimin doğası, boyutları ve nedenleri; çevre ve insanlar arasındaki karşılıklı ilişkiler; biyofiziksel sistemlerin sağladığı kaynaklar ve sürdürülebilirlikleri gibi konuları ele alır.
- Üçüncü kavram mekandır. Coğrafyacılar, farklı fenomenlerin dünyanın yüzeyinde nasıl, niçin ve neye etki ettiklerini inceler.
Kısa Tarihçesi
Coğrafya, 18. yüzyılda, ayrı bir disiplin olarak tanınmıştır ve tipik bir üniversite müfredatının bir parçası olmuştur. Son iki yüzyıl boyunca, bilgi birikimi oldukça artmıştır. Coğrafya ile jeoloji ve botanik bilimleri arasında güçlü bağlantılar mevcuttur. Coğrafya bilimi, kentsel/bölgesel planlama sırasında; güvenlik, estetik, iktisadî fırsatlar, doğal mirasın korunması, vb. kriterlerin tespitinde ve göz önünde bulundurulmasında da yardımcı olur.
Yöntemler ve Yaklaşımlar
Coğrafyacılar birbiriyle ilişkili dört yaklaşım kullanır:
- Sistematik – Coğrafi bilgiyi küresel olarak keşfedilebilecek kategorilere ayırır.
- Bölgesel – Belirli bir bölgenin kategorileri veya gezegendeki konumlar arasındaki sistematik ilişkileri inceler.
- Tanımlayıcı – Yalnızca özelliklerin ve toplulukların konumlarını belirtir.
- Analitik – Belirli bir coğrafi alanda neden belirli özellikler ve belirli topluluklar yaşadığını sorar.
Fizikî Coğrafya Nedir?
Fiziki coğrafya, flora ve fauna yapılarını anlamak için biyolojiden ve yeryüzünün hareketini ve güneş sistemindeki diğer cisimlerle ilişkisini anlamak için matematik ve fizikten faydalanan bir dünya bilimi niteliğindedir. Ayrıca harita yapımı ve navigasyonu da kapsamaktadır.
İlgili Kavramlar: Atmosfer, adalar, pelerin, şehir, kıta, çöl, körfez, ada, göl, lagün, dağ silsilesi, okyanus, yarımada, nehir, deniz, vadi, ekoloji, iklim, toprak, jeomorfoloji, biyocoğrafya, coğrafya jeolojik zaman çizelgesi, meteoroloji, paleontoloji…
Beşerî Coğrafya Nedir?
Beşerî veya siyasal/kültürel coğrafya dalıdır. Sosyal bilimlere, dünyanın düzenlenme şeklinin fiziksel olmayan yönlerine odaklanır. İnsanların toprağa, diğer insanlara ve dünyaya uyguladıkları makroskopik dönüşümlerde nasıl adapte olduklarını inceler. Ekonomik coğrafya, siyasi coğrafya (jeopolitik dahil), sosyal coğrafya (kentsel coğrafya dahil), çevrecilik, haritacılık ve askeri coğrafya gibi geniş kategorilere ayrılabilir.
İlgili Kavramlar: Dünya ülkeleri, ülke, millet, devlet, sendika, il, ilçe, kent, belediye…
Tarihî Coğrafya Nedir?
Tarihî coğrafya, gezegenin fiziksel ve kültürel özelliklerinin nasıl geliştiğini ve ortaya çıktığını belirlemeye çalışır. Güncel sosyal, ekonomik, politik, kültürel ve çevresel sorunların geçmişteki kökleri ile ilgili sorulara cevap arayan bir disiplindir.
Yararlanılan Kaynaklar
- https://www.iag.org.au/what-is-geography-
- https://www.geolounge.com/what-is-geography/
- http://www.historickageografie.cz/en/what-is-historical-geography