Çatışma Teorisi Nedir? Temsilcileri (Sosyoloji)

Çatışma teorisi, toplumun sınırlı kaynaklar için rekabeti nedeniyle sürekli bir çatışma durumunda olduğu teorisidir. Çatışma teorisi, sosyal düzenin fikir birliği ve uygunluktan ziyade tahakküm ve iktidar tarafından sağlandığını savunur. Çatışma teorisine göre, zenginlik ve güce sahip olanlar, esas olarak yoksulları ve güçsüzleri bastırarak, mümkün olan her yolla ona tutunmaya çalışırlar. Çatışma teorisinin temel bir önermesi, toplumdaki bireylerin ve grupların kendi zenginliklerini ve güçlerini en üst düzeye çıkarmak için çalışacaklarıdır.

Çatışma teorisi, savaşlar, devrimler, yoksulluk, ayrımcılık ve aile içi şiddet dahil olmak üzere çok çeşitli sosyal fenomeni açıklamak için kullanılmıştır. İnsanlık tarihindeki demokrasi ve medeni haklar gibi temel gelişmelerin çoğunu, kitleleri kontrol etmeye yönelik kapitalist girişimlere (sosyal düzen arzusunun aksine) atfeder. Çatışma teorisinin temel ilkeleri, sosyal eşitsizlik kavramları, kaynakların bölünmesi ve farklı sosyoekonomik sınıflar arasında var olan çatışmalardır.

Çatışma Teorisi Varsayımları

Mevcut çatışma teorisinde, anlaşmaya yardımcı olan dört temel varsayım vardır: rekabet, devrim, yapısal eşitsizlik ve savaş.

• Rekabet: Çatışma teorisyenleri, rekabetin neredeyse her insan ilişkisinde ve etkileşiminde sürekli ve bazen ezici bir faktör olduğuna inanırlar. Maddi kaynaklar – para, mülk, metalar ve daha fazlası dahil olmak üzere kaynakların kıtlığının bir sonucu olarak rekabet vardır. Maddi kaynakların ötesinde, bir toplumdaki bireyler ve gruplar aynı zamanda soyut kaynaklar için de rekabet ederler. Bunlar, boş zaman, egemenlik, sosyal statü, eş vb. içerebilir. Çatışma teorisyenleri, rekabetin (işbirliğinden ziyade) varsayılan olduğunu varsayarlar.
• Devrim: Çatışma teorisyenlerinin toplumsal sınıflar arasında çatışmanın meydana geldiği varsayımı göz önüne alındığında, bu çatışmanın bir sonucu devrimci bir olaydır. Buradaki fikir, gruplar arasındaki güç dinamiğindeki değişimin kademeli bir adaptasyonun sonucu olarak gerçekleşmemesidir. Daha ziyade, bu gruplar arasındaki çatışmanın belirtisi olarak ortaya çıkıyor. Bu şekilde, bir güç dinamiğindeki değişiklikler, kademeli ve evrimsel olmaktan ziyade genellikle ani ve büyük ölçekli olur.
• Savaş: Çatışması teorisyenleri, savaşı toplumların ya birleştiricisi ya da “temizleyicisi” olarak görme eğilimindedir. Çatışma teorisinde savaş, bireyler ve gruplar arasında ve tüm toplumlar arasında biriken ve büyüyen bir çatışmanın sonucudur. Savaş bağlamında, bir toplum bazı şekillerde birleşebilir, ancak çatışma hala çoklu toplumlar arasında kalır. Öte yandan, savaş aynı zamanda bir toplumun toptan sona ermesiyle de sonuçlanabilir.

Çatışma Teorisi Eleştirileri

Çatışma teorisinin yaygın bir eleştirisi, ekonomik etkileşimlerin ilgili farklı sınıflar için karşılıklı olarak yararlı olabileceği yolu yakalayamamasıdır. Örneğin, çatışma teorisi, işverenler ile çalışanlar arasındaki ilişkiyi, çalışanların maaşlarını maksimize etmek isterken, çalışanların çalışanların emeği için mümkün olduğunca az ödeme yapmak istedikleri bir çatışma olarak tanımlar. Ancak pratikte çalışanlar ve işverenler genellikle uyumlu bir ilişkiye sahip görülür. Dahası, emeklilik planları ve hisseye dayalı tazminat gibi kurumlar, işçilere işverenlerinin başarısında ek bir pay vererek, işçiler ve şirketler arasındaki sınırı daha da bulanıklaştırabilir.

Çatışma Teorisini Kim Ortaya Attı?

Çatışma teorisi, komünizmin ekonomide bir düşünce okulu olarak gelişmesine öncülük eden 19. yüzyıl siyaset filozofu Karl Marx’a atfedilir. Karl Marx’ın en ünlü iki eseri 1848’de yayınladığı “Komünist Manifesto” dur; ve 1867’de yayınlanan “Das Kapital”. 19. yüzyılda yaşamasına rağmen, 20. yüzyılda siyaset ve ekonomi üzerinde önemli bir etkiye sahipti ve genellikle yakın tarihin en etkili ve tartışmalı düşünürlerinden biri olarak kabul ediliyor.

Kaynaklar

• https://www.investopedia.com/terms/c/conflict-theory.asp
• https://www.marxists.org/archive/marx/works/1848/communist-manifesto/ch01.htm
• https://www.marxists.org/reference/archive/weber/protestant-ethic/ch01.htm
• https://www.researchgate.net/publication/235782643_The_Urban_Housing_Problem_Marxist_Theory_and_Community_Organizing
• https://www.google.com/books/edition/A_Good_Book_In_Theory/djsGCAAAQBAJ?hl=en&gbpv=1